Tiếng Việt
English
Nhằm nhìn nhận, đánh giá và gợi mở những tiếp cận mới đối với di sản của họa sĩ, nhà thiết kế nội thất Trịnh Hữu Ngọc, sáng 23/12/2025, tại Trung tâm Điều phối các hoạt động sáng tạo Hà Nội – Bảo tàng Hà Nội, tọa đàm với chủ đề “Di sản Trịnh Hữu Ngọc – Một khoảng trống trong sử mỹ thuật Việt Nam” đã diễn ra trong không khí học thuật cởi mở, thu hút sự tham dự của đông đảo giới nghiên cứu, nghệ sĩ, giảng viên mỹ thuật và công chúng quan tâm đến lịch sử nghệ thuật Việt Nam.
Tọa đàm do Trung tâm Điều phối các hoạt động sáng tạo Hà Nội, Bảo tàng Hà Nội phối hợp với: Khoa Thiết kế nội, ngoại thất trường Đại học Mỹ thuật Công nghiệp; Khoa Nghệ thuật và Thiết kế- Trường Khoa học liên ngành và Nghệ thuật; họa sĩ, diễn giả Trịnh Lữ tổ chức. Tọa đàm nhằm nhìn lại vai trò và đóng góp của họa sĩ Trịnh Hữu Ngọc, một gương mặt có vị trí đặc biệt trong mỹ thuật Việt Nam thế kỷ XX nhưng vẫn còn chưa được nghiên cứu và ghi nhận tương xứng.
Đến dự tọa đàm có ông Nguyễn Tiến Đà – Giám đốc Bảo tàng Hà Nội; bà Nguyễn Thị Ngọc Hòa – Giám đốc Trung tâm Điều phối các hoạt động sáng tạo Hà Nội; TS. Lưu Việt Thắng – Trưởng khoa Trang trí Nội ngoại thất, Trường Đại học Mỹ thuật Công nghiệp; TS. Trần Hậu Yên Thế và TS. Nguyễn Thế Sơn – Khoa Nghệ thuật và Thiết kế, trường Khoa học liên ngành và Nghệ thuật; TS. Phạm Long và họa sĩ Trịnh Lữ cùng đại diện các cơ quan báo chí, giảng viên, sinh viên các trường mỹ thuật và đông đảo công chúng yêu hội họa, thiết kế và lịch sử văn hóa.
“Khoảng trống” trong sử mỹ thuật
Họa sĩ Trịnh Hữu Ngọc là một trong những gương mặt tiêu biểu của thế hệ trí thức, nghệ sĩ – kiến trúc sư Việt Nam thời kỳ đầu hiện đại. Ông là một trong số ít nghệ sĩ tốt nghiệp những khóa đầu của Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương, từng đạt giải Vàng về hội họa, giải Bạc về nội thất gỗ năm 1939, đồng thời được xem là người mở đầu cho ngành thiết kế nội thất tại Trường Mỹ thuật Công nghiệp.
Họa sĩ Trịnh Hữu Ngọc là một trong những gương mặt tiêu biểu của thế hệ trí thức, nghệ sĩ – kiến trúc sư Việt Nam trong thời kỳ đầu của mỹ thuật hiện đại. Ông là một trong số ít nghệ sĩ tốt nghiệp những khóa đầu của Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương (Đại học Mỹ thuật Việt Nam), để lại nhiều di sản có giá trị lâu dài trong các lĩnh vực hội họa, thiết kế nội thất và kiến tạo không gian sống. Với tư duy sáng tạo độc lập và tinh thần gắn bó sâu sắc với đời sống xã hội, Trịnh Hữu Ngọc được xem là một trong những người đặt nền móng cho tư duy thiết kế nội thất hiện đại tại Việt Nam, đồng thời có ảnh hưởng quan trọng trong quá trình hình thành và phát triển ngành thiết kế Nội – Ngoại thất tại Trường Mỹ thuật Công nghiệp (Nay là trường Đại học Mỹ thuật Công nghiệp).
Tuy nhiên, trong suốt nhiều thập kỷ, những đóng góp của họa sĩ Trịnh Hữu Ngọc, đặc biệt trong lĩnh vực thiết kế nội thất, kiến tạo không gian sống và xây dựng tư duy thiết kế hiện đại vẫn chưa được nghiên cứu một cách hệ thống, chưa được đặt đúng vị trí trong các tổng kết lịch sử mỹ thuật Việt Nam. Chính thực tế này đã đặt ra nhu cầu cấp thiết về việc nhìn lại, đánh giá lại và bổ sung những “khoảng trống” còn tồn tại.
Đối thoại học thuật đa chiều về di sản Trịnh Hữu Ngọc
Việc nhìn lại di sản của Trịnh Hữu Ngọc không chỉ là hành động tri ân một cá nhân, mà còn góp phần mở rộng góc nhìn, làm rõ thêm những giá trị còn chưa được nhận diện đầy đủ trong tiến trình mỹ thuật và thiết kế Việt Nam. Thông qua trao đổi học thuật và đối thoại mở, tọa đàm tập trung làm rõ sự nghiệp và tầm ảnh hưởng của Trịnh Hữu Ngọc trong tiến trình mỹ thuật hiện đại, đồng thời phân tích giá trị lâu dài của tư duy thiết kế mà ông để lại.
Các nội dung thảo luận tại tọa đàm xoay quanh ba nhóm vấn đề chính:
- Vai trò của họa sĩ Trịnh Hữu Ngọc trong sự hình thành tư duy thiết kế nội thất hiện đại tại Việt Nam;
- Giá trị thẩm mỹ, văn hóa và xã hội trong các thiết kế nội thất của ông, đặc biệt là mối quan hệ giữa truyền thống và hiện đại;
- Di sản của Trịnh Hữu Ngọc trong mối liên hệ với đời sống đương đại và thực hành thiết kế hôm nay, từ giáo dục mỹ thuật đến thiết kế không gian sống.
Chia sẻ từ người trong cuộc
Một trong những điểm nhấn giàu cảm xúc của tọa đàm là phần chia sẻ của họa sĩ Trịnh Lữ. Với tư cách là người con và cũng là một nghệ sĩ trí thức đương đại, ông đã mang đến những tư liệu, ký ức cá nhân và góc nhìn gần gũi về cuộc đời, nhân cách và tư duy sáng tạo của cha mình.
Theo họa sĩ Trịnh Lữ, cha ông- cố họa sĩ Trịnh Hữu Ngọc là người luôn coi thiết kế không chỉ là nghề nghiệp mà là một trách nhiệm văn hóa, hướng tới việc tạo dựng những không gian sống nhân văn, bền vững và hài hòa với đời sống xã hội. Đây cũng là lý do khiến di sản của ông cần được nhìn nhận trong một khung tham chiếu rộng hơn, vượt ra ngoài giới hạn của hội họa thuần túy.
“Cha tôi, ông Trịnh Hữu Ngọc luôn đề cao tinh thần tự lập và lao động. Ông không để lại cho con cái những điều kiện vật chất sẵn có, mà để các con lớn lên trong xưởng mộc, xưởng vẽ, học cách sống và trưởng thành từ lao động thực tế. Các con ngủ tại xưởng, cùng nhau sinh hoạt trong môi trường giản dị, gần gũi với công việc sáng tạo để hiểu được giá trị của lao động, của sự bền bỉ và trách nhiệm đối với bản thân cũng như với xã hội.”
Ông Trịnh Lữ cho biết thêm, cha mình luôn quan niệm sống không cần địa vị hay danh xưng, mà quan trọng là mang lại lợi ích cho xã hội. Bên cạnh sáng tác hội họa và thiết kế, họa sĩ Trịnh Hữu Ngọc còn dành nhiều tâm huyết cho giáo dục, từng mở trường đào tạo mầm non theo hướng giáo dục mới, coi nghệ thuật như một phương tiện nuôi dưỡng tâm hồn và nhân cách con người.
Góc nhìn của các nhà nghiên cứu và việc lan tỏa giá trị di sản
Chia sẻ tại tọa đàm, TS. Trần Hậu Yên Thế cho rằng việc tổ chức tọa đàm về di sản Trịnh Hữu Ngọc là một hoạt động có ý nghĩa trong việc kết nối nghiên cứu học thuật với thực tiễn đời sống mỹ thuật. Theo ông, Trịnh Hữu Ngọc không chỉ là một họa sĩ hay nhà thiết kế nội thất, mà còn là một trí thức có tư duy sớm về mối quan hệ giữa nghệ thuật, không gian sống và con người. Việc nhìn lại và trao đổi về di sản của ông giúp thế hệ hôm nay có thêm cơ sở để hiểu rõ hơn những nền tảng hình thành mỹ thuật và thiết kế hiện đại Việt Nam, đồng thời gợi mở nhiều hướng tiếp cận mới trong nghiên cứu và đào tạo.
Còn nhà nghiên cứu mỹ thuật TS. Phạm Long cho rằng việc di sản Trịnh Hữu Ngọc chưa được biết đến rộng rãi không nên nhìn như một sự thiếu hụt, mà là một cơ hội để tiếp tục lan tỏa tri thức. Theo ông, các giá trị văn hóa sẽ được nhận diện đầy đủ hơn khi được truyền bá thông qua giáo dục, nghiên cứu và trưng bày, từ giảng đường đại học đến không gian bảo tàng và đời sống đương đại.
Ông nhấn mạnh rằng, khi các tư liệu, tác phẩm và tư duy thiết kế của Trịnh Hữu Ngọc được giới thiệu một cách hệ thống, công chúng sẽ có điều kiện tiếp cận sâu hơn, từ đó góp phần làm giàu thêm nhận thức chung về lịch sử mỹ thuật và thiết kế Việt Nam.
Tiếp lời các diễn giả, ông Nguyễn Tiến Đà – Giám đốc Bảo tàng Hà Nội bày tỏ mong muốn trong thời gian tới, Bảo tàng Hà Nội sẽ có thêm những hoạt động cụ thể nhằm giới thiệu di sản của họa sĩ Trịnh Hữu Ngọc tới công chúng. Ông cho biết, dự kiến tháng 10/2026, Bảo tàng Hà Nội sẽ phối hợp tổ chức một triển lãm chuyên đề về cố họa sĩ, nhà thiết kế Trịnh Hữu Ngọc, qua đó đưa những giá trị nghệ thuật và tư duy thiết kế của ông đến gần hơn với xã hội.
Theo ông Nguyễn Tiến Đà, việc tổ chức triển lãm không chỉ nhằm tôn vinh cá nhân nghệ sĩ, mà còn để Trịnh Hữu Ngọc không còn là một khoảng trống ít được biết đến, mà trở thành một nét son đẹp trong dòng chảy mỹ thuật – thiết kế Việt Nam.
Trao tặng hiện vật – kết nối di sản nghệ thuật và lịch sử
Một điểm nhấn đặc biệt trong khuôn khổ tọa đàm là lễ trao tặng và tiếp nhận hiện vật giữa gia đình ông Trịnh Lữ và Bảo tàng Hà Nội. Theo đó, ông Trịnh Lữ đã thay mặt gia đình trao tặng bộ bàn ghế được phục dựng theo nguyên mẫu bộ bàn ghế do họa sĩ Trịnh Hữu Ngọc thiết kế và thực hiện, mang dấu ấn đặc biệt trong lịch sử dân tộc.
Bộ bàn ghế này gắn liền với hình ảnh Chủ tịch Hồ Chí Minh ngồi viết Tuyên ngôn Độc lập, là minh chứng sinh động cho sự giao thoa giữa nghệ thuật tạo hình, thiết kế nội thất và lịch sử cách mạng Việt Nam. Việc phục dựng và trao tặng hiện vật có ý nghĩa bảo tồn giá trị vật chất, góp phần tái hiện không gian văn hóa – lịch sử giàu ý nghĩa biểu tượng.
Với sự trân trọng đặc biệt, Giám đốc Bảo tàng Hà Nội đã trao tặng Giấy chứng nhận cho gia đình ông Trịnh Lữ, để ghi nhận và tri ân nghĩa cử trao tặng hiện vật có giá trị lịch sử – văn hóa đặc biệt, góp phần làm phong phú thêm kho tư liệu và trưng bày của bảo tàng.
Kết thúc tọa đàm, các diễn giả thống nhất rằng cần có thêm những công trình nghiên cứu, xuất bản và trưng bày chuyên sâu về Trịnh Hữu Ngọc, qua đó góp phần làm phong phú, cân bằng và đầy đủ hơn bức tranh lịch sử mỹ thuật – thiết kế Việt Nam hiện đại.
Trung tâm điều phối các hoạt động sáng tạo Hà Nội
