Ngày 2 tháng 9 năm 1945, tại Quảng trường Ba Đình lịch sử, Chủ tịch Hồ Chí Minh thay mặt Chính phủ lâm thời trịnh trọng đọc bản Tuyên ngôn Độc lập, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Từ đây, dân tộc ta bước sang một kỷ nguyên mới – kỷ nguyên độc lập, tự do sau hơn tám mươi năm nô lệ. Nhưng đi cùng niềm vui lớn lao ấy là muôn vàn thử thách. Đất nước vừa giành được chính quyền đã phải đối mặt với ba thứ giặc: giặc đói, giặc dốt, giặc ngoại xâm. Trong khi đó, ngân khố quốc gia hầu như trống rỗng, tài chính kiệt quệ, đời sống nhân dân hết sức khó khăn. Trong bối cảnh hiểm nghèo ấy, Chính phủ non trẻ đã phát động nhiều phong trào cách mạng rộng khắp, trong đó có một sự kiện mang tính lịch sử: “Tuần lễ vàng”. Ngày 3 tháng 9 năm 1945, chỉ một ngày sau Tuyên ngôn Độc lập, trong phiên họp đầu tiên của Chính phủ, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã kêu gọi toàn dân góp sức, chung tay xây dựng đất nước. Đáp lại lời Người, từ ngày 17 đến 24 tháng 9 năm 1945, “Tuần lễ vàng” chính thức được phát động trên phạm vi cả nước.

Nhà hát Lớn Hà Nội
Đây không chỉ đơn thuần là một cuộc quyên góp tài chính, mà là một phong trào chính trị – xã hội rộng lớn, một minh chứng cho tinh thần đại đoàn kết dân tộc, cho niềm tin son sắt nhân dân dành cho Đảng và Chính phủ cách mạng. Chỉ trong một tuần lễ, các con phố Hà Nội, Hải Phòng, Nam Định, Huế, Sài Gòn… đã rộn ràng khí thế. Người người, nhà nhà mang vàng bạc, trang sức, tiền bạc đến ủng hộ.Tại Nhà hát Lớn Hà Nội, từng đoàn người xếp hàng dài, tay cầm chiếc nhẫn, đôi bông tai, hay những đồng bạc trắng… để góp cho Tổ quốc. Những phiên đấu giá sôi nổi được tổ chức. Những bức tranh Bác Hồ, những vật phẩm kỷ niệm trở thành biểu tượng thiêng liêng, được nhân dân tranh nhau mua để đóng góp thêm cho quỹ quốc gia. Những nhà tư sản yêu nước, tiêu biểu như gia đình Trịnh Văn Bô, đã hiến tặng hơn 5.000 lượng vàng – một con số khổng lồ vào thời điểm ấy. Đây không chỉ là của cải vật chất, mà còn là tấm lòng sắt son của tầng lớp trí thức và tư sản dân tộc với nền độc lập non trẻ.

Điều cảm động nhất là người dân lao động nghèo cũng góp phần mình. Có cụ già mang chiếc vòng bạc dành dụm cả đời, có em nhỏ dâng tấm khăn tay thêu tỉ mỉ, có những người nông dân bán bớt gánh thóc, mớ rau để góp vào ngân khố quốc gia. Dù ít hay nhiều, tất cả đều xuất phát từ một trái tim chung: vì Tổ quốc Việt Nam độc lập. Chỉ sau một tuần, phong trào đã thu được hơn 370 kg vàng, hàng chục triệu đồng Đông Dương và vô số hiện vật quý. Đây là nguồn lực vô cùng to lớn, giúp Chính phủ khắc phục khó khăn tài chính, củng cố nền móng cho một quốc gia vừa ra đời. Nhưng hơn tất cả, Tuần lễ vàng đã tạo nên một bản hùng ca của lòng yêu nước, củng cố niềm tin của nhân dân với Đảng và Bác Hồ, chứng minh rằng tinh thần đoàn kết dân tộc có thể vượt qua mọi thử thách.
Gần 80 năm đã trôi qua, nhưng ký ức về Tuần lễ vàng vẫn còn nguyên giá trị. Đó là bài học lớn về sức mạnh đại đoàn kết toàn dân, là minh chứng cho chân lý: khi Tổ quốc lâm nguy, nhân dân Việt Nam luôn biết hy sinh lợi ích cá nhân để bảo vệ lợi ích chung của dân tộc. Ngày nay, trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, tinh thần ấy vẫn vẹn nguyên giá trị. Tuần lễ vàng nhắc nhở chúng ta rằng, yêu nước không chỉ là những lời hô vang hào sảng, mà còn là sự dấn thân, cống hiến bằng hành động cụ thể – từ việc nhỏ nhất đến những đóng góp lớn lao. Tuần lễ vàng tháng 9 năm 1945 – một tuần lễ đã đi vào lịch sử, nơi vàng bạc hóa thành lòng yêu nước, nơi những tấm lòng nhân dân góp sức làm nên nền móng vững chắc cho một quốc gia độc lập. Đó là bản hùng ca bất tử, soi sáng cho các thế hệ hôm nay và mai sau trên hành trình dựng xây đất nước.
Trong trưng bày thường xuyên sắp tới, khi đến tham quan Bảo tàng Hà Nội, khách tham quan có thể tận mắt chiêm ngưỡng những hiện vật, hình ảnh về Tuần lễ vàng tháng 9 năm 1945. Những hiện vật ấy không chỉ là kỷ vật vô giá mà còn là “nhân chứng sống” gợi nhớ tinh thần đại đoàn kết, khát vọng độc lập và niềm tin sắt son của cả dân tộc trong những ngày đầu dựng nước để thế hệ hôm nay càng thêm tự hào, trân trọng và đuộc truyền cảm hứng để tiếp nối truyền thống yêu nước bất diệt cùa cha ông.
Nguyễn Thị Huệ- Phòng Trưng bày- Tuyên truyền